همه ما قادر به متمرکزشدن هستیم. نوشتن یک داستان، نواختن پیانو و یا جذب یک فیلم سینمایی شدن، همگی به تمرکز نیاز دارند. ولی گاهی اوقات افکار شما پراکنده است و ذهنتان از موضوعی به موضوع دیگر کشیده میشود. درچنین مواقعی است که نیاز دارید یاد بگیرید چگونه حافظهی خود را تقویت کنید.
تقویت حافظه عبارت است ازیادگیریهای منظم ذهنی و مرتبکردن عواملی که یکباره به ذهن ما خطور میکنند.در این مقاله، شیوههای تقویت حافظه را ذکر میکنیم:
پرورش تمرکز، یک مهارت است. پرتاب توپ بسکتبال به طرف حلقه، تایپکردن و یا مطالعه، نیاز به مهارت دارند. یادگیری یک مهارت نیز نیاز بهتمرین و ممارست دارد. همانطور که وقتی دارویی را مصرف میکنید، بدون کمکشما در بدن عمل میکند و با کارهای شما تداخل پیدا نمیکند، در مورد یک موضوع هم همین طوراست و نباید با ورود افکار دیگر بر هم بریزد.
عمل تمرکز، به تمرین احتیاج دارد. شاید در هنگام شروعتمرینات، ابتدا تغییرات کمی را حس کنید، ولی پس از 4 تا 6 هفته که از پرورش ذهن ویادگیری مهارتها گذشت، متوجه پیشرفتهای قابلتوجهی خواهید شد و پس از مدت کوتاهیدرمییابید که چه سالهایی را برای تقویت حافظه و تمرکز ذهن خود هدر دادهاید.
1-حواست را جمع کن
2-روش عنکبوتی
3-فرصتی برای افکار مزاحم
سعی کنید از تکنیکهایی که مفید و مؤثر بهنظر میرسند،استفاده کنید و حداقل به مدت 3 روز آنها را بهطور صحیح بهکار ببندید. اگر متوجهتغییرات کمی شدید، پیشنهاد میشود تمرینات خود را ادامه دهید، چون در تمرکز ذهن شمامؤثر خواهد بود. همچنین میتوانید در محیط اطرافتان نیز تغییراتی بدهید که ممکن استبرای شما مفید باشند.
این شیوه ممکن است ظاهراً ساده بهنظر بیاید، ولی در عینحال بسیار مؤثر است. هنگامی که حواستان پرت میشود و ذهنتان سرگردان است، مرتب بهخودتان هشدار دهید که «حواست را جمع کن». این روش کمکم سبب میشود که توجه شما بهموضوع موردنظرتان جلب شود.
برای مثال، هنگامی که در کلاس هستید و ذهن شما را کنفرانس کلاسی، تکالیفی که دارید، تاریخ، ساعت صرف غذا و یا هر چیز دیگری پرکرده، بهخودتان بگویید: «حواست را جمع کن و به کنفرانس توجه کن». به هر حال تا حدی که ممکناست اجازه ندهید تمرکزتان به هم بریزد. و دوباره این هشدار را پیش خودتان تکرارکنید: «حواست را جمع کن».
هنگامی که افکار مزاحم خود را پیدا کردید، کمکم با تکنیک «حواست را جمع کن» به حال برمیگردید.
اگر یک شخص معمولی باشید، ممکن است این عملرا صدها بار در هفته انجام دهید. ولی طی روزهای آینده، مدتزمانی که افکار خاصی در ذهن شما میماند، طولانیتر میشود، یا به عبارت دیگر تمرکزتان در مورد موضوعیخاص بالا میرود. بنابراین باید صبور باشید تا شاهد پیشرفتهای خود در این زمینهباشید.
این روش نیز یکی دیگر از تکنیکهایی است که پایه و اساس تمرکز است و به شما کمک میکند تا تمرکز داشته باشید و از حواسپرتی جلوگیری کنید.
اگر تار عنکبوتی را تحریک کنید، تار تکان میخورد و عنکبوت نسبت به جنبش تار، از خود واکنش نشان داده و میخواهد علت حرکت را بیابد، ولی وقتی چندینبار این عمل را تکرار کنید، خواهید دید که عنکبوت، دیگر نسبت به حرکت تارهیچ عکسالعملی از خود نشان نمیدهد و متوجه میشود که حشرهای به دام او نیامده است.
این روش را یاد گرفته و ذهن خود را پرورش دهید و در برابرحواسپرتی تسلیم نشوید. وقتی کسی داخل اتاق میشود یا وقتی در با صدای بلند به هم میخورد، نباید به خودتان اجازه دهید که حواستان پرت شود. شما باید تمرکزتان رابرای هدفی که در ذهن دارید، حفظ کنید.
مثلاً در یک کنفرانس کلاسی اجازه دهید که دیگران جلوی شماحرکت کنند و سرفه کنند، بدون اینکه به آنها نگاه کنید فقط بین خودتان و کنفرانس، تونل ارتباطی ویژهای ایجاد کنید و بگذارید دیگران از این تونل خارج باشند. و یاوقتی که با کسی صحبت میکنید، حواستان فقط به او باشد و به صورتش نگاه کنید و ازحرفهایی که میزند یادداشت بردارید. بگذارید همه چیز از ذهنتان خارج شود و به هیچ چیز جز او توجه نکنید.
در طول روز، زمان ویژهای را به فکرکردن درباره مسائلیکه به ذهن شما خطور میکنند و تمرکزتان را به هم میزنند اختصاص دهید. بهطور مثالساعت 4:30 تا 5 بعدازظهر زمانی است که شما میتوانید به این افکار بپردازید.هنگامیکه این افکار مزاحم در طول روز به ذهن شما خطور کرد و باعث نگرانی شما شد،به یاد آورید که زمان ویژهای را برای آنها درنظر گرفتهاید و اجازه دهید که ازذهن شما خارج شوند. کسانی که از این روش استفاده کردهاند، توانستهاند 35 درصد ازافکار مزاحم را در طول 4 هفته در خود کاهش دهند. این تغییر بزرگی است.
1- زمان ویژهای را هر روز به این افکار اختصاص دهید.
2- وقتی افکار مزاحم وارد ذهن شما شدند، بدانید که زمانخاصی را برای فکرکردن به آنها گذاشتهاید.
3- با تکنیک «حواست را جمع کن» هم میتوانید این افکار رااز ذهن خارج کنید.
4- به خودتان اطمینان بدهید که در زمان مخصوصی حتماً بهاین افکار مزاحم که تمرکز شما را بر هم میزنند، فکر خواهیدکرد.
1- چوب خط زدن برای افکار مزاحم: کارتهای کوچکی درست کنید و آنها رابه 3 قسمت مساوی تقسیم کنید. یک قسمت را به صبح، یک قسمت را به بعدازظهر و قسمتسوم را به شب اختصاص دهید. هربار که تمرکزتان به همریخت و حواستان پرت شد، یک خطدر قسمت مخصوص به آن بکشید. برای هر روز یک کارت برای خود تهیه کنید.
وقتی به اندازه کافی ماهر شدید خواهید دید که تعداد خطهاروزبهروز کاهش مییابد و این واقعاً جالب و هیجانانگیز است.
2- زمان استراحت: استراحتکوتاهی برای خودتان درنظر بگیرید.
هنگامیکه استراحت میکنید، اکسیژن بیشتری به مغزتان میرسد. بلند شوید و برای چند دقیقه در اتاق قدم بزنید. وقتی ما برای مدتطولانی مینشینیم، خون بدن ما به دلیل نیروی جاذبه، به طرف پایینترین نقطه بدنمان، یعنی پاهاکشیده میشود.ماهیچههای ما همانند یک پمپ عمل میکنند و هنگامیکه ماراه میرویم، خون را بهطور یکنواخت به سرتاسر بدن ما میرسانند. در نتیجه، اکسیژنبیشتری به مغز میرسد و باعث احساس شادابی و نشاط در بدن میشود.
3- عوضکردن موضوع: بسیاری از دانشآموزان به وسیلهتغییردادن موضوع مطالعه، به تمرکزشان کمک میکنند. شما هم میتوانید موضوعاتمتفاوتی را درنظر گرفته و با عوضکردن عنوان درسهایی که باید مطالعه نمایید، آنهارا منظم کنید.
4- جایزه و پاداش: هنگامیکه کاری را بهطور کاملانجام دادید، به خودتان پاداش دهید. کار شما ممکن است خیلی کوچک باشد و یا شاید یکمسئولیت بزرگ، که شما باید آن را به پایان برسانید. پاداشی که برای خودتان درنظرمیگیرید، ممکن است قدم زدن در اطراف ساختمان، یک لیوان آب و یا خواندن یک مطلبجالب و خندهدار در روزنامه باشد.
برای پروژههای مخصوص، مانند پروژه پایان ترم یا دورهکردن یک کتاب حجیم، پاداش و جایزه ویژهای درنظر بگیرید که اگر آنها را انجامدادید برای خودتان مثلاً یک پیتزای مخصوص بخرید، به سینما بروید و یا بعدازظهر راتلویزیون تماشا کنید. بعضی از جایزهها میتوانند خیلی بزرگ باشند. از این جوایزبرای تکالیف سخت یا پروژههای طولانی استفاده کنید. وقتی کار بزرگی را انجام دادید،از پاداشهای معمولی استفاده نکنید.
5- افزایش فعالیتهای بدنی: اگر یک مطلب را سرسری بخوانید، تمرکز شما بهراحتی برهم میریزد. در عوض برای هر قسمت، سرتان را تکان دهید و بهدنبال پرسش بگردید. برای اینمرحله باید بگویید «چگونه میتوانم سطح فعالیتم را در حین مطالعه بالا ببرم؟» سپسمطالعه کنید تا جواب این پرسش را پیدا کنید. این کار ساده را انجام دهید. پرسشهاییکه برای هر قسمت طرح میکنید مرکزیتی به افکار شما میدهند و باعث میشوند که رویمطلب مورد مطالعه مسلط شوید. همچنین هنگامیکه درس میخوانید میتوانید لیستی ازپرسشها را تهیه کنید و برای پیداکردن جواب پرسشها، به درس گوش دهید. هر از گاهی،مکان خود را تغییر دهید. در جایی که خیلی سرد است، ننشینید. جابهجا شدن، به حرکت خون در بدن کمک میکند و باعث میشود که اکسیژن بیشتری به مغز شما برسد و شاداب وسرحال باشید.با کنترل این عوامل میتوانید تمرکز حواس داشته باشید.
1. سطح انرژی خود را تعیین کنید: چه زمانی از روز، انرژی شما در سطح بالایی قرار دارد؟ چه زمانی، انرژی شما پایین است؟ مطالعهی درسهای دشوار به انرژی زیادی نیاز دارد. امروزه بیشتر دانشآموزان مطالعه درسهای سخت را به زمانی که خیلی خستهاند، بهتأخیر میاندازند. وقتی شما خستهاید، تمرکز داشتن بسیار مشکل است و درس خواندندر این مواقع نتیجه معکوس دارد. درسهای مشکل باید زمانی مطالعه شوند که انرژی شما دراوج خود قرار دارد. درسهای آسانتر را میتوانید بعد از درسهای مشکل قرار دهید.
2. نور: استفاده از نور کافی در هنگام مطالعه یک عامل اصلی به حساب میآید. برای اینکه چشمانتان خسته نشونداز نور مستقیم و همچنین نور خیلیکم استفاده نکنید.
3. میز و صندلی: هنگاممطالعه، روی یک صندلی معمولی که خیلی راحت نباشد، پشت میز بنشینید. روی تختخواب،درس نخوانید. تختخواب برای خوابیدن و استراحتکردن است، نه برای درس خواندن!
5. علامت و نشانه: اصلاًمعطل نکنید، همین حالا بلند شوید و برگهای را روی در بچسبانید و روی آن بنویسید: «من به آرامش نیاز دارم، لطفاً اجازه دهید درس بخوانم یا، لطفاً آرامشم را برهم نزنید. متمرکزشدن کار دشواری است. با رفتنتان به من کمک کنید.» بعضی از اشخاص بیملاحظه ممکن است نسبت به خواهشهای شما بیتفاوت باشند. از آنها بخواهید بعداًبیایند. اگر آنها اتاق را ترک نکردند، تمرین کنید که نسبت به آنها بیتوجه باشید.
6. تلفنها را جواب ندهید: در هنگام مطالعه نسبت به تلفنها بیتفاوت باشید. بله، ممکناست شما یک تلفن را از دست بدهید، ولی حفظ تمرکز شما مهمتر است. ممکن است از این به بعد این روش در زندگی شما مفید واقع شود.
7. کجا بهتر درس را میفهمید: فکر کنید که کجا تمرکزتان بالاست. اغلب، درس خواندن در جاییکه شما زندگی میکنید، دشوار است. بنابراین گوشهای از یک کتابخانه را که آرام استو دری وجود ندارد که مردم مرتب از آن رفتوآمد داشته باشند و نه پنجرهای دارد که منظره پشت آن باعث حواسپرتی شود را برای خواندن انتخاب کنید. بعضی از دانشآموزانهم در جایی که زندگی میکنند بهتر میتوانند درس بخوانند. در هر صورت، مهم خودشمایید.
8. شنیدن موسیقی: اگر هنگاممطالعه نیاز به موسیقی دارید نوعی از آن را انتخاب کنید که ضربآهنگی نسبتاًیکنواخت داشته باشد. موسیقیهای بیقاعده، به راحتی ذهن را منحرف میکنند. اگر ازیک موسیقی یکنواخت استفاده کنید صدایی که در محیط اطرافتان پخش میشود، حواسپرتیشما را به حداقل میرساند. رادیوی شما هم میتواند یک منبع خوب و در عین حال ارزان برای صداهای یکنواخت باشد.
9. زمانی کافی برای انجام دادن کارها: ابتدا تخمین بزنید که برای هر درس چند ساعت در هفته نیاز بهمطالعه دارید. سپس یک جدول زمانی شامل تمام کارهایی که باید در طول هفته انجام دهیدتهیه کنید؛ مثل کلاسها، جلسات، غذاخوردن، لباس شستن و غیره. آنگاه یک زمان ویژهبرای درسخواندن در جدول قرار دهید. حالا وقتی درسی را مطالعه میکنید، نگران درسها و کارهای دیگرتان نیستید. چون میدانید که وقت کافی برای همه آنها دارید.
جدول زمانی خود را طوری طراحی کنید که قابل تغییر باشد مثلاً بتوانید برای درسی که به وقت بیشتری نیاز دارد و مطالعه آن درس در زمان مخصوصانجام نشده تغییر کوچکی را در جدول زمانبندی ایجاد کنید و به مطالعه خود ادامهدهید. خلاصه این که مهارت تمرکز به شما کمک میکند که به خودتان اطمینان داشته باشید، چون توانایی این را دارید که هر آنچه را قبلاً خوب به آن توجه کردهاید و رویآن تمرکز داشتهاید، به یادآورید.